اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی یا  فوبیای اجتماعی ، یکی از  اختلالات شایع روانپزشکی است و جز دسته اختلالات اضطرابی تقسیم بندی می شود . وجود علایم اضطرابی مختصر هنگام حضور در موقعیت های اجتماعی بخصوص در  تجربه های اول  کاملا طبیعی است . به عنوان مثال قرار ملاقات با یک استاد ، شرکت در یک امتحان مهم و یا سخنرانی در یک کنفرانس . اما در مورد اختلال اضطراب اجتماعی همانطور که از نام آن پیداست فرد دچار اختلال عملکرد می شود  .  

اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان:

کودک در برخورد با هم سن وسالهای خود دچار این علایم می شود و نه فقط هنگام  مواجهه با بزرگسالان . بیشتر علایمی از قبیل بهت زدگی ، گریه و حملات جیغ زدن ناگهانی را از خود بروز می دهد .

به دو مثال زیر توجه کنید :

علایم ونشانه ها :

 در این اختلال فرد حتی در مورد  فعالیت های معمول روزانه دچار اضطراب و ترس شدید می گردد، مانند موقعیتهایی که فرد نگران بررسی شدن و قضاوت شدن توسط  دیگران است و یا موقعیت هایی که در مرکز توجه قرار می گیرد . در این اختلال فرد وقتی با موقعیت های خاص روبرو می شود دچار ترس و اضطراب می گردد و در برخی موارد حتی قبل از برخورد با موقعیت مورد نظر نیز علایم اضطرابی را تجربه می کند ، بطور مثال نگرانی از اینکه دیگران متوجه اضطراب و یا علایم جسمی  او شوند .  فرد مبتلا  از شرکت در موقعیت های اضطراب زا اجتناب می کند  و به مرور زمان دچار انزوا و افسردگی می شود . ترس شدید و اجتناب حاصل از آن باعث اختلال عملکرد در زمینه کاری ، اجتماعی و روابط بین فردی می شود . حتی در مواردی فرد برای کاهش شدت علایم به مصرف موادی مانند الکل ، سیگار یا غیره روی بیاورد . در اکثر مواقع فرد درحال بررسی ترسها و نگرانیهای خود می باشد . زمان زیادی از روز خود را بر اینکه هنگام مواجه چه اتفاقی می افتد صرف می کند . او بدترین حالات را برای خود پیشبینی می کند و بعد از  اتمام موقعیت هم  به آنالیز و تفسیر کردن رفتار و گفتار خود و واکنشهای دیگران می پردازد . بنابراین در صورت عدم درمان اختلال اضطراب اجتماعی  فرد دچار عواقب جسمی ، روانی ، مالی و اجتماعی زیادی می گردد.

 فرد هنگام مواجه با موقعیت اضطراب زا  دچار علایم جسمی نیز می گردد ، این علایم عبارتند از :

لرزش اندام

ثپش قلب و افزایش ضربان قلب

گرگرفتگی

تعریق

سرخ شدن صورت

لزرش صدا

اختلال در تکلم

اسهال ، دل درد ، تهوع

تکرر ادرار

انواع اختلالات اضطرابی اجتماعی :

1- گسترده :  فرد در اکثر فعالیتها  دچار اضطراب می گردد .

2- اختصاصی (عملکردی) : فرد فقط در یک  یا چند موقعیت خاص دچار اضطراب می گردد ، به عنوان مثال : سخنرانی کردن در مقابل دیگران ، حرف زدن یا سوال کردن از دیگران و یا وارد شدن به جمع افراد غریبه .

علل بروز اضطراب اجتماعی :

ژنتیک :  احتمال بروز این اختلال در افراد درجه اول فرد مبتلا ،  سه برابراست .

ساختارهای مغزی :افزایش فعالیت در بعضی از ساختارهای مغزی مانند هسته آمیگدال (بادامی شکل ) در بروز این اختلال نقش دارند .

 فاکتورهای شیمیایی مغزی : افزایش ترشح هورمونهای اپی نفرین و نوراپینفرین در این بیماری نقش کلیدی دارند . همچنین اختلال عملکردی در سیستم دوپامینی و سرتونینی در این اختلال ثابت شده است .

عوامل محیطی :نحوه تربیت شدن افراد در دوران کودکی بخصوص کسانی که تحت کنترل و یا حمایت بیش از حد خانواده و اطرافیان قرار می گیرند ، مستعد به بروز این اختلال می شوند.

درمان:

 درمان این اختلال ترکیبی از درمان دارویی و رواندرمانی است و حتما باید هر دو درمان در کنار هم انجام شوند . درمان دارویی باید تحت نظر روانپزشک انجام شود . درموارد خفیف بخصوص در نوع عملکردی می توان از  یک سری داروها فقط هنگام مواجهه با استرس استفاده کرد . اما در موارد شدید تر باید درمان دارویی طولانی مدت را مد نظر داشت . بهترین نوع رواندرمانی، رفتار درمانی است .

اصل مهم در درمان اختلال اضطراب اجتماعی ، مواجهه با موقعیت اضطراب زا  و  اجتناب نکردن از آن است

نویسنده :

دکتر مینا اسدی

دکتر سید رضا مهدوی