افسردگی بعد از زایمان :
اگر شما تازه مادر شده اید به نظر می رسد باید خوشحال ، راضی و خندان باشید و شاید کمی گیج کننده به نظر برسد اگر احساسی بر خلاف این ، یعنی بی حوصلگی ، کلافگی و یا عصبانیت را تجربه کنید ، ولی اگر چنین وضعیتی دارید ، بدانید تنها نیستید . در حدود 40 تا 80 درصد از مادران احساس غم ، گریه ، نگرانی و یا خستگی را چند روز بعد از زایمان تجربه می کنند ، این علایم در طول یک تا دو هفته از بین می روند و اصطلاحا به آن غمگین شدن بعد از زایمان یا Baby Blues می گویند .
البته در صورتی که این علایم بعد از دوهفته از بین نرود و یا شدت آن افزایش یابد ، احتمال این وجود دارد که شما مبتلا به افسردگی بعد از زایمان شده باشید و پیگیری این وضعیت ضروری است .
افسردگی بعد از زایمان چیست :
شاید افتراق دادن افسردگی از استرس مادر شدن و پذیرش مسئولیتهای جدید کمی سخت باشد ولی اگر احساس ناراحتی ، ناامیدی و علایم شما به حدی شدید باشد که مانع از انجام فعالیتها و وظایف روزمره شما بشود ، به احتمال زیاد به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شده اید .
افسردگی بعد از زایمان در حدود 10 درصد از خانمها دیده می شود . حدود نیمی از موارد در طول بارداری هم علایمی از افسردگی بارداری وجود داشته است ولی احتمال شروع افسردگی چند هفته بعد از زایمان هم وجود دارد .
علایم افسردگی بعد از زایمان چیست :
اگر شما حئاقل پنج علامت از علایم زیر را برای حداقل دو هفته یا بیشتر تجربه کنید مبتلا به افسردگی بعد از زایمان هستید :
· احساس ناراحتی ، نا امیدی یا پوچی
· گریه
· بی خوابی در طول شب
· بی علاقگی به انجام فعالیتهای لذت بخش قبلی
· بی اشتهایی و یا پر اشتهایی شدید
· افکار تکرار شونده در مورد مرگ
· احساس گناه یا احساس بی ارزش بودن
· بی قراری یا رخوت و سستی شدید
· اختلال تمرکز و یا مشکل در تصمیم گیری
سایر علایمی که ممکن است تجربه کنید :
· گوشه گیری و دوری از جمع
· نگرانی شدید در مورد نوزاد
· تحریک پذیر شدن و یا عصبانیت
· بی علاقکی نسبت به نوزاد و یا احساس بی کفایتی در نگهداری از کودک
· احساس ناتوانی در بیرون امدن از تختخواب
چه عواملی باعث بروز افسردگی بعد از زایمان می شود :
علت افسردگی بعد از زایمان ، ترکیبی از عوامل محیطی و استرس ، تغییرات هورمونی بعد از زایمان، بی خوابی شدید ، وجود زمینه ژنتیکی مثبت در فرد می باشد و این عوامل تا حد زیادی خارج از کنترل فرد هستند . ذکر این نکته به این علت است که بسیاری از افراد خود را مسئول بروز افسردگی می دانند .
یکی از عوامل مهم در بروز این بیماری وجود افسردگی و یا اضطراب درمان نشده در طول بارداری می باشد .
یکی از تفاوتهای اساسی افسردگی بعد از زایمان با اختلال افسردگی ، علت آن است . تغییرات شدید هورمون استروژن و پروژسترون بعد از زایمان از علل اصلی بروز این مشکل بشمار می آید .
آیا ریسک بروز افسردگی بعد از زایمان در من بالا است :
در صورتی که تعدادی از مشکلات زیر در شما وجود دارد ، ریسک ابتلا به افسردگی بعد از زایمان در شما بالا است :
· ابتلا به افسردگی و یا اضطراب در طول بارداری
· استرس و حوادث ناراحت کننده در طول بارداری و بعد از زایمان
· تولد زودتر از موعد نوزاد
· بستری نوزاد در ICU بعد از تولد و یا مشکلات جسمی و نقص عضو در نوزاد
· تجربه زایمان قبلی مشکل دار
· حمایت اجتماعی نا کافی و یا وضعیت بد اقتصادی و بیکاری
· سابقه قبلی افسردگی
· سابقه فامیلی افسردگی و مشکلات روانپزشکی
· مشکل در تغذیه نوزاد با شیر مادر
· حاملگی نا خواسته و یا برنامه ریزی نشده
· حاملگی چند قلویی
· ابتلا به دیابت در زمان بارداری
درمان افسردگی بعد از زایمان :
درمان افسردگی بعد از زایمان تا حد زیادی مشابه درمان افسردگی بارداری و قبل بارداری می باشد .
بر اساس شدت علایم ، درمانهای مختلفی مانند درمان مشاوره ، درمان دارویی و یا درمانهای نوروتراپی می تواند استفاده شود .
درمان دارویی با تنظیم مجدد اختلالات بیوشیمیایی ایجاد شده در مغز می تواند با سرعت بیشتری علایم ایجاد شده در افسردگی را کنترل کند و بسیاری از داروها بر اساس طبقع بندی دارویی ، در طول شیردهی هیچگونه مشکلی برای نوزاد ایجاد نکرده و در شیر مادر ترشح نمی شود .
در صورت انجام درمان مناسب و به موقع ، افسردگی بعد از زایمان پیش آگهی خوبی دارد ولی در صورت مراجعه نکردن برای درمان بیماری پیشرفت کرده و باعث افت شدید در کارایی فرد خواهد شد .
نویسنده :
دکتر سید رضا مهدوی – متخصص روانپزشک
دکتر مینا اسدی – متخصص روانپزشک